Ali Mehmet Celâl Şengör, 24 Mart 1955 tarihinde İstanbul’da doğan Türk jeologdur. Şengör, Robert Koleji’nden mezun olduktan sonra State University of New York at Albany’den jeolog olarak mezun oldu ve yüksek lisansını tamamladı. İstanbul Teknik Üniversitesi’nde genel jeoloji kürsüsünde görev aldı ve daha sonra doktor unvanını aldı. Şengör, jeolojide yapısal yerbilim ve tektonik alanlarında çalışmalar yaparak birçok ödül kazandı ve birçok akademik kuruluşta üye oldu.
Ayrıca, şerit kıtaların dağ kuşaklarının yapısına etkisini ortaya koydu, Kimmer Kıtası’nı keşfetti ve Orta Asya’nın jeolojik yapısını açıkladı. Levha tektoniği içinde Türkiye’nin yerini değerlendiren bir makale yazdı. Şengör, jeoloji ve tektonik konularında birçok kitap ve bilimsel makale yayınladı ve uluslararası düzeyde tanınmış bir bilim insanı haline geldi.
Şengör ayrıca birçok üniversitede misafir profesör olarak çalıştı ve İngilizce, Fransızca ve Almanca gibi dilleri iyi bir şekilde biliyor. Özel hayatında jeolojiye olan ilgisinin nasıl başladığını anlatırken, kitapları ve ailesi hakkında da bilgiler verdi. Hafif Asperger teşhisi konulan Şengör, bu özelliğiyle gurur duyduğunu ifade etti ve birçok ödül kazandı.
Çalıştığı üniversiteler, kitapları, katkıları ve aldığı ödüller de yazının bir parçasıdır. Ali Mehmet Celâl Şengör, Türkiye’nin önde gelen jeologlarından biridir ve uluslararası alanda büyük bir etki yaratmıştır.
Özel Hayatı
Jeolojiye olan merakının nasıl başladığı, “Bir Bilim Adamının Serüveni” adlı kitapta, Şengör’ün “Ben jeolojiyi küçük yaştan yani Jules Verne’in Arzın Merkezine Seyahat kitabını okuduğum günden itibaren sevmeye başladım. Hemen arkasından Denizler Altında Yirmi Bin Fersah’ı okudum. Onu da okuduktan sonra kendi kendime, ‘Adam olmak demek, Jules Verne’in tarif ettiği gibi olmak demektir’ diye düşündüm. Bana jeolojiyi Jules Verne sevdirdi…” şeklindeki ifadeleriyle anlatılmıştır. Bir röportajında kendisine ait kütüphanesinde 30000’in üzerinde kitabı olduğunu söylemiştir.
Ödülleri
1. Londra Jeoloji Cemiyeti Başkanlık Ödülü (1984)
2. TÜBİTAK Bilim Ödülü (1986)
3. Neuchâtel Üniversitesi Fen Fakültesi Şeref Bilim Doktoru (Docteur ès sciences honoris causa) (1988)
4. Kültür Bakanlığı Bilgi Çağı Ödülü (1991)
5. Fransız Fizik Cemiyeti ve École Normale Supérieure Vakfı Rammal Madalyası (1994)
6. Collège de France Madalyası (1998)
7. Londra Jeoloji Cemiyeti Bigsby Madalyası (1999)
8. Guztav-Steinman Madalyası (2010)
Kitapları
1. “Zümrütname” (Yapı Kredi Yayınları, 1999)
2. “Hasan Ali Yücel ve Türk Aydınlanması” (TÜBİTAK Yayınları, 2001)
3.“Zümrüt Ayna: Bilimsel Düşünce Üzerine Denemeler” (Yapı Kredi Yayınları, 2003)
4. “Yaşamın evrimi fikrinin Darwin döneminin sonuna kadarki kısa tarihi” (İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları, 2004)
5. “99 Sayfada İstanbul Depremi” (İş Bankası Kültür Yayınları, 2006)
6. “Bilgiyle Sohbet – Popüler Bilim Yazıları” (İş Bankası Kültür Yayınları, 2014)
7. “Dahi Diktatör” (Ka Kitap, 2014)
8. “Aptalı Tanımak” (Ka Kitap, 2015)
9. “Newton Neden Türk Değildi?” (Ka Kitap, 2015)
10. “Bir Toplum Nasıl İntihar Eder?” (Ka Kitap, 2016)
11. “Cehennemdeki Üniversiteliler” (Ka Kitap, 2016)
Celal Şengör’den Gençlere Tavsiye
“Şu anda adam gibi birkaç kütüphanemiz varsa bunlar tek başına Atatürk’ün marifetidir. Bakın unutmayın. Atatürk’ün peşinden ayrılmayın. O bize bıraktı bu memleketi. Benim dedelerim göçmendi. Balkan göçmeni. İkisine de memleketlerini hatırlattığın zaman başlarlardı ağlamaya. ‘Biz’ diyorlardı ‘Vatan kaybettik. Atatürk bize bir vatan verdi.’ Onu korumak bizim vazifemiz. Bunu unutmayın, hiçbiriniz. Onun gençliğe hitabesini okuyun o yeter.”
